Ogarnięta konfliktem wewnętrznym Republika Środkowoafrykańska od lat zmaga się także z klęską głodu. Dwa najistotniejsze czynniki negatywnie wpływające na produkcję żywności to plądrujący kraj rebelianci oraz afrykański wirus mozaiki kassawy, który niszczy roślinę manioku. Naukowcy z RŚA, przy wykorzystaniu narzędzi fizyki nuklearnej, próbują znaleźć rozwiązanie, które – przynajmniej częściowo – rozwiąże żywnościowe problemu kraju.

W zeszłym roku, Republika Środkowoafrykańska (RŚA) otwierała ranking państw, w których występuje największy problemem głodu i niedożywienia na świecie. Co więcej, RŚĄ jako jedyne państwo została zakwalifikowana do kategorii „extremely alarming” w zestawieniu państw wg skali zjawiska głodu Zdecydowana większość ludności RŚA trudni się rolnictwem. Jednak z uwagi na trwający od kilku już lat konflikt wewnętrzny, obecna produkcja rolna kształtuje się poziomie połowy zbiorów z okresu z przed kryzysu. Starcia zbrojne pomiędzy różnymi mniejszymi i większymi grupami zbrojnymi rozpoczęły się w 2013 roku po tym, jak muzułmańscy rebelianci Seleka odsunęli siłą od władzy Prezydenta Francois’a Bozize. Kolejne lata konfliktu upłynęły pod znakiem starć plemiennych, rozbojów i rabunków w zasadzie w całej RŚA. W efekcie, co drugi mieszkaniec kraju cierpi z powodu niedożywienia i głodu.

Nadzieją nad poprawą sytuacji są prowadzone obecnie badania na Uniwersytecie w Bangui, gdzie naukowcy, przy wykorzystaniu narzędzi fizyki nuklearnej, próbują stworzyć odmianę kassawy, która będzie odporna na najbardziej niszczące zbiory choroby. Uprawa kassawy, zwanej także maniokiem, jest podstawą rolnictwa w RŚA. Kassawa jest bardzo uniwersalną rośliną, a jej korzenie po ugotowaniu, usmażeniu lub upieczeniu są podstawą diety każdego mieszkańca RŚA. Liście kassawy także są jadalne.

Największym zagrożeniem dla tej rośliny, poza podpalającymi pola plądrującymi kraj bojownikami, jest afrykański wirus mozaiki kassawy (African Cassava Mosaic Virus, ACMV). Choroba wywołana wirusem ACMV widoczna jest na ponad 85% wszystkich upraw kassawy w RŚA. Wirus zniekształca liście rośliny uniemożliwiając jej prawidłowy wzrost. Choroba znacząco zmniejsza także (lub całkowicie niszczy) korzenie rośliny. Z kolei zmiany klimatyczne powoduję, że ACMV rozprzestrzenia się po kraju w niespotykanym dotąd stopniu.

W odpowiedzi, w badaniach prowadzonych równolegle na Uniwersytecie w Bangui w RŚA, laboratoriach Światowej Organizacji ds. Żywności oraz Międzynarodowej Agencji Energii Jądrowej naukowcy próbują stworzyć zmodyfikowane genetycznie odmiany kassawy, które będą bardziej odporne z niszczący wpływ wirusa ACMV. Stosowana przez naukowców metoda radiacyjnego utrwalania polega na wystawieniu, w tym przypadku nasion kassawy, na działanie promieniowania jonizującego, którego właściwości powodują unieszkodliwienie drobnoustrojów i wirusów.

Naukowcy w Republice Środkowoafrykańskiej stawiają czoła nie tylko wyzwaniom związanym z wytworzeniem kassawy odpornej na ACMV, ale także zmuszeni są walczyć z beznadzieją konfliktu zbrojnego. W 2013 roku, grupa rebeliantów podpaliła jedno z kluczowych laboratoriów badawczych. Jednak naukowcy zajmujący się projektem nie zamierzają zaprzestawać wysiłków nad rozwiązaniem, które potencjalnie może odmienić żywnościowe oblicze centrum kontynentu afrykańskiego.

Wojciech Tycholiz

Na podstawie: iaea.org, reuters.com
Zdjęcie: wikimedia.org