Jedną z charakterystyk współczesnej ekonomii politycznej jest pojawianie się nowych osi kooperacji, które łączą rozwijające państwa Globalnego Południa. W roku 2012 po raz pierwszy w historii wartość inwestycji zagranicznych napływających do Afryki z krajów rozwijających się przewyższyła wartość inwestycji pochodzących z krajów rozwiniętych.

Państwa „starej” Europy, po zakończeniu Zimnej Wojny uznały Afrykę za „stracony kontynent” i systematycznie ograniczały swoje zaangażowanie w regionie (przejawiało się to m.in. w zamykaniu i reorganizacji placówek dyplomatycznych, ograniczaniu liczby wizyt na najwyższym politycznym szczeblu). Na przestrzeni ostatnich czterech dekad dramatycznej zmianie uległy także stosunki handlowe Europy z Afryką. Pod koniec lat sześćdziesiątych ubiegłego stulecia, tuż po zakończeniu epoki kolonialnej, handel z Europą stanowił 2/3 ogółu afrykańskich stosunków handlowych. W roku 1989 udział ten zmniejszył się do 50 procent, na przełomie wieków do 38 procent, zaś w 2011 wynosił już tylko 25 procent, czyli tyle samo ile udział rozwijających się państw azjatyckich.

W latach 90. ubiegłego stulecia kraje rozwijające się coraz śmielej angażowały się w projekty biznesowe w Afryce, zaś kraje europejskie przyglądały się zachodzącym trendom w sposób bierny stosując niezmienne od lat schematy kontaktów z państwami kontynentu afrykańskiego. Ich charakter najlepiej podsumowuje wypowiedź Prezydenta Nicolasa Sarkozy’ego z 2007 roku, kiedy stwierdził on, że „Afryce obca jest idea rozwoju i że mieszkańcy kontynentu nigdy nie podjęli prawdziwego wysiłku w celu zmiany swojej sytuacji”. Obecnie jednak Francja, Niemcy i Wielka Brytania zaczynają na nowo angażować się w projekty biznesowe i polityczne w Afryce, mając świadomość, że ich pozycja na kontynencie ulega ciągłemu osłabieniu. Towarzyszą temu z jednej strony negatywne komentarze na temat zaangażowania Chin w Afryce i oficjalne opowiadanie się liderów państw europejskich się za koniecznością wspierania inicjatyw biznesowych kosztem pomocy rozwojowej dla kontynentu (ang. trade not aid). W perspektywie krótkookresowej sytuacja ta może być korzystna dla Afryki, która nie jest skazana na jedno źródło kapitału i inwestycji. Niewątpliwie jednak zdecydowana większość inwestycji kierowana jest w przemysł wydobywczy i największym wyzwaniem dla Afryki w perspektywie średniookresowej będzie dywersyfikacja eksportu i dodawanie wartości do produkowanych dóbr.

Do pobrania: Europe-Africa on the Global Chessboard: The New Opening
Autorzy: Dominik Kopiński, Andrzej Polus, Wojciech Tycholiz
Data publikacji: 2013
Język publikacji: angielski