Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) nie ma ostatnio dobrej prasy. Krytyka związana ze zbyt późną reakcją podczas pandemii Covid 19 i niedostateczne monitorowanie sytuacji w Chinach (lub jak twierdził Donald Trump ufanie danym podawanym przez Pekin) to tylko wierzchołek góry lodowej wyzwań przed jakimi stoi WHO. Wycofanie Stanów Zjednoczonych ze Światowej Organizacji Zdrowia jest podawane jako koronny dowód na pogłębiający się kryzys multilateralizmu. Pod adresem dyrektora WHO – Etiopczyka – Tedrosa Adhanoma kierowane są oskarżenia o ukrywanie przez niego przypadków cholery gdy był ministrem zdrowia w swoim państwie, co ma rzutować na sposób prezentowania przez niego przypadków Covid 19 w Chinach. Niski budżet WHO, został dodatkowo obniżony o 15% w związku z wycofaniem się USA z jej prac. Jest paradoksem współczesnych stosunków międzynarodowych, że zagrożenie o zasięgu globalnym, niemożliwe ze względu na charakter koronawirusa do zwalczenia przez pojedyncze państwo jest w istocie zwalczane przez unilateralne działania poszczególnych państw. WHO, lub inny reżim międzynarodowy jest konieczny aby koordynować działalność państw i organizacji pozarządowych walczących z pandemią; tworzyć i nadzorować standardy zwalczania wirusa i modyfikować je, jeśli okażą się nieskuteczne. Lista zarzutów, które stawia się WHO jest długa, ale w obecnej sytuacji to jedyna organizacja o zasięgu globalnym, która może standaryzować walkę z pandemią jaką posiadamy i jest ona w wielkiej potrzebie odniesienia sukcesu. Sukcesem, który będzie podnoszony w debatach publicznych, który może stanowić o zasadności dalszego funkcjonowania WHO jest ogłoszone 25.08.2020 wyeradykowanie wirusa polio z kontynentu afrykańskiego.
Polio, znane w Polsce jako choroba Heinego-Medina, jest chorobą wirusową, która najczęściej atakuje dzieci, a jej konsekwencją są najczęściej porażenia kończyn. Polio jest chorobą nieuleczalną, ale od ponad pół wieku istnieje doustna szczepionka, która daje odporność na tą chorobę. Tym samym jedynym sposobem walki z chorobą są powszechne szczepienia. Szczepionka jest doustna, a jej twórcą był pochodzący z Polski profesor Hilary Koprowski, który testował szczepionkę w Kongo. Masowe szczepienia w Afryce, nabrały tempa w połowie lat 90. a jednym z ich orędowników był Nelson Mandela, który wspólnie z Rotary International zainicjował program Kick Polio Out of Africa. Choroba miała zniknąć z Afryki w 2017 roku, jednakże odnotowano wówczas jej występowanie w Nigerii. Ogłoszenie Afryki kontynentem wolnym od polio jest niewątpliwym sukcesem, sukcesem którego WHO bardzo dziś potrzebuje dla ratowania swojej reputacji i nie ma wątpliwości, że sukces ten będzie nagłaśniany i używany jako argument w debacie o przyszłości Światowej Organizacji Zdrowia.
Wyeradykowanie wirusa polio z Afryki pokazało jak ważna jest współpraca i monitoring działań pomiędzy ministerstwami zdrowia poszczególnych państw i organizacjami pozarządowymi zaangażowanymi w programy szczepień. Szczepienia miały charakter masowy i objęły ponad 95% mieszkańców kontynentu. Obecnie kluczowe dla niezaprzepaszczania ćwierćwiecznych działań jest aby nadal szczepionka była powszechnie dostępna, gdyż jeśli liczba ludzi niezaszczepionych będzie rosła istnieje prawdopodobieństwo nawrotu wirusa do Afryki (polio występuje obecnie tylko w Azji). Kwestia ta wydaje się szczególnie istotna w kontekście przesuwania środków w budżetach na ochronę zdrowia na walkę z koronawirusem. Kampania przeciwko polio musiała również zmierzyć się z oskarżeniami o rzekomą bezpłodność, którą miała powodować szczepionka i tu również stanowiska WHO i jej biur regionalnych odegrały ważną rolę. Podsumowując, zwalczenie wirusa polio w Afryce przyszło w momencie, kiedy WHO najbardziej potrzebowała takiej wiadomości, jednakże biorąc pod uwagę obecną sytuację międzynarodową, należy mieć nadzieję, że po odtrąbieniu sukcesu akcja powszechnych szczepień nie zostanie zakończona.
Andrzej Polus
zdjecię: UNF
